در وجود پیامبران و امامان شک دارم! اگر بپذیرم، از خیلی چیزها باید بگذرم، اگر نپذیرم و حقیقت داشته باشد، باختهام!
پاسخ:
(قسمت اول)
اصل شک و تردید، نه تنها هیچ اشکالی ندارد، بلکه “شک"، مقدمهی یقین است، به شرطی که اولاً سالم باشد و ثانیاً برای رفع آن اقدام شود.
ما، سؤال، شک و تردید نیز باید منطبق با اصولی منطقی باشد. همانطور که “شناخت و یقین"، نمیتواند همینطوری، مطابق میل، هوسی، شعاری و … باشد و حتماً باید مستدل و متقن باشد، سؤال، شک و تردید نیز نمیتواند همینطوری و از روی میل باشد، مثلاً آدمی هرگاه دلش خواست بگوید: «حالا شک کردم – فعلاً شک میکنم و …»!
پس، همانطور که اثبات چیزی دلیل میخواهد، شک و تردید نیز دلیل میخواهد.
سؤال و شک، گاهی به خاطر عدم برخورداری از اطلاعات و معلومات لازم و کافی میباشد؛ مثل این که کسی بگوید: «نمیدانم فلانی امروز میآید یا خیر؟» - یا بگوید: «تردید دارم که از عمر تشکیل امریکا، 250 سال میگذرد یا 300 سال» - یا بگوید: «من شک دارم که قصه کشف کریستف کلمب واقعیت داشته باشد و تا آن روز این قاره کشف نشده باشد و مردمانی در آنجا زندگی نمیکردند» و …؛ این نوع سؤالها و تردیدها، همه مبتنی بر عدم برخورداری از اطلاعات لازم است و به محض حصول معلومات، برطرف میگردد.
سؤال، یعنی جویایی آن چه انسان نمیداند و راه رسیدن به پاسخ آن نیز “تفکر” میباشد، و تفکر نیز کار ذهن روی معلومات، برای رسیدن به مجهولات است. به عنوان مثال: اگر بپرسند: «چند به اضافه چند، چند میشود؟!» هیچ پاسخی ندارد، چون هیچ معلوماتی وجود ندارد. اما اگر بپرسند: «2+2 چند میشود، و یا 2+ چه عددی پنج میشود؟»، آن وقت میتوان به پاسخ رسید و مجهول را معلوم نمود.
اما، گاهی شک و تردید، مبتنی بر نقص دانستهها و فراوانی نادانستهها نمیباشد، بلکه کاملاً مبتنی بر “میل” است! یعنی شخص نمیخواهد بداند، یا خودش را به نادانی میزند، تا به بهانهی ندانستن، شک و تردید، کار خودش را بکند.
به قول شما: میبیند که اگر بگوید: «میشناسم»، خودش خود را زیر سؤال میبرد که «پس چرا ایمان نمیآوری؟» و اگر بگوید: «ایمان نیز دارم»، آن وقت باید چارچوبهایی را رعایت کند که مغایر با خواستهها و هوسهای نفسانی اوست.
بنابر این، به جهت آن که خود و دیگران را فریب دهد، و نه تنها گفتار و رفتارش را نزد خود و دیگران توجیه و تطهیر کند، بلکه قیافهی متفکرانه، روشنفکرانه و محققانه نیز به خود بگیرد، میگوید: «من هنوز شک و تردیدم برطرف نشده است»!
الف – رسیدن به هر علمی، راهکار و روش خود را دارد. با علم فیزیک، نمیشود فهمید که آیا در گذشتههای دور، قومی به نام “مادها” بودهاند یا نبودهاند؟ بلکه راهش مطالعه مستندات تاریخی میباشد.
آخرین نظرات